عبيد و جامعه امروز ايران

با تشکر از دوست خوبم خشايار

مغولان راه را بر شیخ بستند که یا تو را کشیم ، یا با تو لواط کنیم . پس از آن شیخ سی سال به نیک نامی بزیست. عبید زاکانی

چندی پیش داشتم کلیات عبید زاکانی ، طنز پرداز بزرگ قرن هشتم ، را ورق می زدم ؛ دلم نیامد گزیده ای از رساله صد پندش را اینجا

نیاورم. خیلی از مطالبش انگار که همین امروز گفته شده و این نشانگر این است که یا جامعه ایرانی طی این قرنها درجا زده و یا عبید خیلی کارش درست بوده است. شخصا فکر می کنم هر دو . طنز عبید ، هزل نیست بلکه بررسی موشکافانه اجتماع است با زبانی خاص به هر حال گزیده ای از صد موعظه او را انتخاب کرده ام

عزیزان عمر غنیمت شمارید
عیش امروز به فردا میندازید
هر کس که پایه و نسبت خود را فراموش کند بیادش میارید

طمع از خیر کسان ببرید تا به ریش مردم توانید خندید

خواجگان و بزرگان بی مروت را به ریش بتیزید

تا توانید سخن حق مگویید تا بر دلها گران مشوید و مردم بی سبب از شما نرنجند

سخن شیخان باور مکنید تا گمراه نشوید و به دوزخ نروید

از همسایگی زاهدان دوری جویید تا به کام دل توانید زیست

مجردی و قلندری را مایه شادمانی و اصل زندگانی دانید

در دام زنان میفتید خاصه بیوگان کره دار

دختر فقیهان و شیخان و قاضیان مخواهید و اگر بی اختیار پیوندی با آن جماعت اتفاق افتاد عروس را به کونسو برید تا گوهر بد به کار نیاورد و فرزندان گدا و سالوس و مزور و پدر و مادر آزار از ایشان در وجود نیاید

دختر خطیب در نکاح میاورید تا ناگاه خر کره نزاید

مردان مست را چون خفته دریابید تا بیدار نشوند فرصت را غنیمت دانید

زکات ..ر به مستحقان رسانید چون زنان مستور که از خانه بیرون نتوانند رفت و حیزان پیر و مفلس و ریش آورده که از کسب مانده باشند و زنان جوان شوهر به سفر رفته که زکات دادن یمنی عظیم دارد

غلام بچگان ترک را تا بی ریشند به هر بها که فروشند بخرید و چون آغاز ریش آوردن کنند به هر بها که خرند بفروشید

در کودکی ..ن از دوست و دشمن و خویش و بیگانه و دور و نزدیک دریغ مدارید تا در پیری به درجه شیخی و واعظی و جهان پهلوانی و معروفی برسید

حاکمی عادل و قاضی که رشوت نستاند و زاهدی که سخن به ریا نگوید و حاجبی که با دیانت باشد و ..ن درست صاحب دولت در این روزگار مطلبید

با استادان و پیشقدمان و ولیعهدان و کسانی که شما را گاییده باشند تواضع واجب شمرید تا آبروی را به باد ندهید

بر پای منبر واعظان ، بی وضو تیز مدهید که علمای سلف جایز ندانسته اند

شیخ زادگان را به هر وسیله که باشد بگایید تا حج اکبر کرده باشید
تخم به حرام اندازید تا فرزندان شما فقیه و شیخ و مقرب سلطان باشند